آزیتا ذکاء؛ هوشیاری سیاسی شیخ هاشم قزوینی الگویی برای حوزویان بود. در زمان پهلوی، دو جریان فکری و سیاسی در مشهد فعالیت می‌کرد که استاد با هر دو جریان ارتباط داشت و رهبران آن جریان‌ها نیز به او احترام می‌گذاشتند اما ایشان در موضع‌گیری‌ها، به هیچ یک از آنها اعتنا نمی‌کرد.
اینها گوشه‌ای از سخنان مرحوم تولیت فقید آستان قدس رضوی است که روزگاری شاگرد این استاد فرهیخته بوده و اعتقاد داشت: «نوآوری، خلاقیت و آزاداندیشی از دیگر ویژگی‌های مرحوم شیخ هاشم قزوینی بود و ایشان هرگز تحت تاثیر فضای آن روز در مسائل دینی اظهار نظر نکرد و نسبت به مسایل دینی و فکری بسیار حساس بود».
طلوع ستاره‌ای از تبار قزوین
آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی در سال ۱۲۷۰ شمسی در روستای قلعه‌هاشم‌خان قزوین در خانواده‌ای کشاورز و با محبت و عشق به اهل‌بیت(ع) متولّد گشت و رشد یافت.
وی مقدمات، ادبیات عرب، سطوح عالیه فقه و اصول، فلسفه اشراق و مشاء را در قزوین فراگرفت و آن‌گاه برای تکمیل مدارج عالیه استنباط به اصفهان عزیمت کرد و در آنجا نزد مرحوم کلباسی و فشارکی به کسب علم پرداخت و پس از شش سال اقامت به قزوین بازگشت.
هجرت تحصیلی به مشهدالرضا(ع)
حوزه علمیه مشهد در آن دوران سرآمد مجامع علمی به شمار می‌آمد، شیخ هاشم قزوینی وقتی وصف حوزه علمیه خراسان را شنید، طبع دانش‌پژوهشی وی، ایشان را مایل به مهاجرت به این سامان کرد و او به شوق وصول به این کانون معرفت، بار سفر بست.
در مشهد از محضر آیات‌عظام حاج‌آقا حسین قمی و میرزا محمد آقازاده خراسانی کسب فیض کرد و از این دو استاد به اجازه اجتهاد مفتخر گشت. وی همچنین پای درس آیت‌الله میرزا مهدی اصفهانی نشست و مبانی اصولی میرزا نائینی را از ایشان فراگرفت.
شاگردان شاخص مدرس قزوینی
آیت‌اللّه شیخ هاشم قزوینی قبل از حادثه گوهرشاد و پس از سقوط رضاشاه و احیای مجدّد حوزه مشهد، یکی از بهترین مدرسان سطوح عالی بود. در دوران حضور پربرکت چهل ساله ایشان در مشهد مقدس، شخصیت‌های بسیاری از محضر او بهره برده‌اند که از جمله آنها می‌توان به رهبر معظم انقلاب، شهید آیت‌الله سعیدی و دیگر آیات‌عظام همچون خزعلی، میرزاحسنعلی مروارید، واعظ‌زاده خراسانی، میرزاجواد آقا تهرانی، لنگرودی، واعظ طبسی، استاد محمدتقی شریعتی، دکتر محمدجعفر جعفری‌لنگرودی، دکتر محمدرضا شفیعی‌کدکنی، شهید حسین آستانه‌پرست، حاج علی‌اصغر عابدزاده، استاد شاعر، مرحوم ذبیح‌الله صاحبکار اشاره کرد.
بیانی جذاب و اثرگذار
شیخ هاشم قزوینی بیانی جذاب و اثرگذار داشت و درس‌های او با حضور پرشور طلاب برگزار می‌شد. در واقع می‌توان گفت یکی از ویژگی‌های مهم شیخ بیان گیرا و شیوا، صدای مناسب و گرم برای تدریس بود. خصوصیت دیگر ایشان در تدریس، تسلط به مبانی کتاب‌های درسی بود. ایشان یک چند جمله از عبارت کتاب را می‌خواند. بعد کتاب را می‌بست، تمام آن مطلب را با تسلط کامل از حفظ بیان می‌کرد.
مدرسی با اخلاق
نکته دیگری که در این استاد برجسته حوزه علمیه مشهد وجود داشت که برای شاگردانش الگو بود، می‌توان به جنبه اخلاقی این بزرگ‌مرد اشاره کرد. ایشان از لحاظ معنوی و اخلاقی آراسته و پیراسته بود. گاهی زبان نصیحتش باز می‌شد در درس، طلبه‌ها را نصیحت می‌کرد، طلبه‌ها های‌های گریه می‌کردند. در عین حال در درس شوخی‌هایی هم می‌کرد.
مدفون در صحن آزادی
سرانجام این عالم ربانی، پس از ۶۹ سال عمر بابرکت، چهل سال تدریس و تربیت شاگردان برجسته و وارسته، در روز ۲۲ مهرماه سال ۱۳۳۹ شمسی درگذشت و پیکر مطهرش در ضلع شمالی صحن آزادی کفشداری شماره ۷، به خاک سپرده شد.
زندگینامه شیخ هاشم قزوینی در کتاب فقیه روشن‌اندیش
کتاب «فقیه روشن‌اندیش؛ شیخ هاشم قزوینی از نگاه شاگردانش» حکایت زندگینامه شیخ هاشم قزوینی است. این کتاب ارزشمند ثمره انجام یکی از پروژه‌های تاریخ شفاهی مدیریت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی است که به اشراف محمدهادی زاهدی و بر اساس مصاحبه‌های انجام شده توسط نورالدین حسین سنابادی و محمد نظرزاده، تدوین و به زیور چاپ آراسته شده است.
مستند مدرس وارسته
صداوسیمای مرکز قزوین در معرفی نخبگان و علمای این استان در سال ۱۳۹۶ به تولید مستند تلویزیونی شیخ هاشم مدرس قزوینی پرداخت. این مستند با عنوان «مدرس وارسته» به معرفی ابعاد شخصیتی این عالم فرزانه و تشریح گوشه‌هایی از زندگی این عالم وارسته می‌پردازد.
طلوع ستاره‌ای از تبار قزوین
آیت‌الله شیخ هاشم قزوینی در سال ۱۲۷۰ شمسی در روستای قلعه‌هاشم‌خان قزوین در خانواده‌ای کشاورز و با محبت و عشق به اهل‌بیت(ع) متولّد گشت و رشد یافت.
وی مقدمات، ادبیات عرب، سطوح عالیه فقه و اصول، فلسفه اشراق و مشاء را در قزوین فراگرفت و آن‌گاه برای تکمیل مدارج عالیه استنباط به اصفهان عزیمت کرد و در آنجا نزد مرحوم کلباسی و فشارکی به کسب علم پرداخت و پس از شش سال اقامت به قزوین بازگشت.
هجرت تحصیلی به مشهدالرضا(ع)
حوزه علمیه مشهد در آن دوران سرآمد مجامع علمی به شمار می‌آمد، شیخ هاشم قزوینی وقتی وصف حوزه علمیه خراسان را شنید، طبع دانش‌پژوهشی وی، ایشان را مایل به مهاجرت به این سامان کرد و او به شوق وصول به این کانون معرفت، بار سفر بست.
در مشهد از محضر آیات‌عظام حاج‌آقا حسین قمی و میرزا محمد آقازاده خراسانی کسب فیض کرد و از این دو استاد به اجازه اجتهاد مفتخر گشت. وی همچنین پای درس آیت‌الله میرزا مهدی اصفهانی نشست و مبانی اصولی میرزا نائینی را از ایشان فراگرفت.
شاگردان شاخص مدرس قزوینی
آیت‌اللّه شیخ هاشم قزوینی قبل از حادثه گوهرشاد و پس از سقوط رضاشاه و احیای مجدّد حوزه مشهد، یکی از بهترین مدرسان سطوح عالی بود. در دوران حضور پربرکت چهل ساله ایشان در مشهد مقدس، شخصیت‌های بسیاری از محضر او بهره برده‌اند که از جمله آنها می‌توان به رهبر معظم انقلاب، شهید آیت‌الله سعیدی و دیگر آیات‌عظام همچون خزعلی، میرزاحسنعلی مروارید، واعظ‌زاده خراسانی، میرزاجواد آقا تهرانی، لنگرودی، واعظ طبسی، استاد محمدتقی شریعتی، دکتر محمدجعفر جعفری‌لنگرودی، دکتر محمدرضا شفیعی‌کدکنی، شهید حسین آستانه‌پرست، حاج علی‌اصغر عابدزاده، استاد شاعر، مرحوم ذبیح‌الله صاحبکار اشاره کرد.
بیانی جذاب و اثرگذار
شیخ هاشم قزوینی بیانی جذاب و اثرگذار داشت و درس‌های او با حضور پرشور طلاب برگزار می‌شد. در واقع می‌توان گفت یکی از ویژگی‌های مهم شیخ بیان گیرا و شیوا، صدای مناسب و گرم برای تدریس بود. خصوصیت دیگر ایشان در تدریس، تسلط به مبانی کتاب‌های درسی بود. ایشان یک چند جمله از عبارت کتاب را می‌خواند. بعد کتاب را می‌بست، تمام آن مطلب را با تسلط کامل از حفظ بیان می‌کرد.
مدرسی با اخلاق
نکته دیگری که در این استاد برجسته حوزه علمیه مشهد وجود داشت که برای شاگردانش الگو بود، می‌توان به جنبه اخلاقی این بزرگ‌مرد اشاره کرد. ایشان از لحاظ معنوی و اخلاقی آراسته و پیراسته بود. گاهی زبان نصیحتش باز می‌شد در درس، طلبه‌ها را نصیحت می‌کرد، طلبه‌ها های‌های گریه می‌کردند. در عین حال در درس شوخی‌هایی هم می‌کرد.
مدفون در صحن آزادی
سرانجام این عالم ربانی، پس از ۶۹ سال عمر بابرکت، چهل سال تدریس و تربیت شاگردان برجسته و وارسته، در روز ۲۲ مهرماه سال ۱۳۳۹ شمسی درگذشت و پیکر مطهرش در ضلع شمالی صحن آزادی کفشداری شماره ۷، به خاک سپرده شد.
زندگینامه شیخ هاشم قزوینی در کتاب فقیه روشن‌اندیش
کتاب «فقیه روشن‌اندیش؛ شیخ هاشم قزوینی از نگاه شاگردانش» حکایت زندگینامه شیخ هاشم قزوینی است. این کتاب ارزشمند ثمره انجام یکی از پروژه‌های تاریخ شفاهی مدیریت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی است که به اشراف محمدهادی زاهدی و بر اساس مصاحبه‌های انجام شده توسط نورالدین حسین سنابادی و محمد نظرزاده، تدوین و به زیور چاپ آراسته شده است.
مستند مدرس وارسته
صداوسیمای مرکز قزوین در معرفی نخبگان و علمای این استان در سال ۱۳۹۶ به تولید مستند تلویزیونی شیخ هاشم مدرس قزوینی پرداخت. این مستند با عنوان «مدرس وارسته» به معرفی ابعاد شخصیتی این عالم فرزانه و تشریح گوشه‌هایی از زندگی این عالم وارسته می‌پردازد.
نظر شما