آیت‌الله میرزا محمد ثقفی تهرانی از فقیهان و مفسران قرن چهاردهم و پدر همسر بنیانگذار جمهور اسلامی ایران بودند. وی مولف تفسیر قرآن پنج‌جلدی «روان جاوید» بوده که طی دو دهه آن را به سرانجام رسانده‌اند.
امیرکبیر زمانی که به صدارت رسید به نقص و کمبود موسسات فرهنگی و علمی آگاه بود و اعتقاد داشت، ایران از نظر علوم و تمدن جدید بی‌بهره است. وی در زمان صدارت خود به تأسیس مدرسه دارالفنون در هفت شعبه همت گماشت.
