این دو اثر گرانبهای سخنان گهربار امیرالمؤمنین(ع) و نیایش‌های حضرت سجاد(ع) را در خود دارند. از این کتب تاریخی و پرمحتوا به عنوان دو گنجینه ارزشمند معارف اسلام و شیعه یاد می‌شود که علاوه بر عامه مردم، به واسطه غنای محتوایی مورد تحقیق و پژوهش محققان و اهل علم هستند.
از این دو اثر کهن معرفتی و دینی، نسخه‌های ارزشمندی در موزه‌ها و دانشگاه‌های مختلف دنیا وجود دارد. موزه آستان قدس رضوی هم با داشتن ۷۰۰جلد نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه و کتاب‌های مرتبط با آن مانند شرح و تفسیر و ترجمه، مجموعه‌ای جامع و بزرگ را در این راستا مهیا کرده است.
گنجینه‌ای به وسعت نگاه امام اول و چهارم(ع)
مجموعه موزه‌های آستان قدس رضوی با بیش ۹هزار اثر موزه‌ای، یکی از معدود موزه‌های دنیاست که به صورت شئ‌محور اداره می‌شود و با پشتوانه‌ای بزرگ سعی در معرفی هر چه بهتر منابع موجود دارد. مجموعه موزه‌های رضوی در حال حاضر با ۱۷گنجینه قرآن و نفایس، گنجینه نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه، هدایای رهبر معظم انقلاب، تالار استاد محمود فرشچیان، تاریخ حرم رضوی، فرش، مردم‌شناسی، مدال، سکه، اسکناس، ظروف، آبزیان، نجوم، ساعت، مدال، سلاح و هنرهای تجسمی از جمله پربازدیدترین موزه‌های کشور با فاصله زیادی از سایر موزه‌ها محسوب می‌شود. حدود ۱۵ماه پیش بود که مدیران سازمان کتابخانه‌ها و موزه‌های آستان قدس رضوی، هفدهمین گنجینه خود را به دو کتاب دینی ارزشمند شیعیان اختصاص دادند. «گنجینه نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه» نامی است که بر این بخش نفیس نهاده شده است. این مجموعه ارزشمند با هدف حفظ و معرفی ظرفیت‌های دو اثر امام‌اول و چهارم شیعیان(ع) در جوار موزه قرآن راه‌اندازی شده است.
این فضای تخصصی برای دو اثر ارزشمند مورد اشاره به عنوان نخستین و تنها گنجینه نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه دنیا شناخته می‌شود که در مساحتی ۴۰۳ مترمربعی در طبقه اول ساختمان موزه قرآن و نفایس به بهره‌برداری رسیده است. در این گنجینه ۶۰ نسخه خطی نفیس شامل ۳۳نسخه نهج‌البلاغه و ۳۱نسخه صحیفه سجادیه از مجموع ۶۵۰ نسخه نفیس نهج‌البلاغه و ۲۶۰ نسخه ارزشمند صحیفه سجادیه موجود در مرکز نسخ خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی انتخاب شده و به نمایش درآمده است.
نفایسی از سده ۶ تا ۱۳ هجری
کهن‌ترین نسخه نهج‌البلاغه در این گنجینه متعلق به سال ۵۴۴ هجری قمری کتابت شده توسط محمد بن محمد بن احمدالنقیب است که سال ۱۰۶۱ توسط نواب فاضل‌خان وقف آستان مقدس رضوی شده است.
در این بخش همچنین نسخه‌های نفیس دیگری از سده‌های ۶ تا ۱۳ هجری به چشم می‌خورد که به صورت اهدا و یا خریداری به این مجموعه عظیم افزوده شده‌اند.
شرح‌های نهج‌البلاغه
در این گنجینه ویترین‌هایی نیز به آثار نفیسی از شروحی بر نهج‌البلاغه اختصاص یافته است که از آن جمله می‌توان به ترجمه منظوم ۱۰۰کلمه قصار امام علی(ع) کتابت شده در سال ۱۱۰۱ هجری، النفایس منتخب خطبه‌های نهج‌البلاغه اثر یکی از علمای اهل سنت به نام الفاروقی سده ۸، مصباح السالکین؛ مشهورترین شرح نهج‌البلاغه در سده هفتم هجری و شرح نهج‌البلاغه اثر ابن ابی‌الحدید کتابت شده در سده ۸ اشاره کرد.
هنری برای آذین‌بندی دیوارها
هنر دیگری نیز به دیوارهای این گنجینه زیبایی بخشیده است. هنری از جنس تابلوهای گرافیکی که ۱۷موضوع معرفی امام علی(ع)، معرفی نهج‌البلاغه، معرفی سیدرضی(ره)، محتوای نهج‌البلاغه، مصادر نهج‌البلاغه، ۱۴کلمه قصار از امام علی(ع) در نهج‌البلاغه، معرفی شرح‌ها و شارحان نهج‌البلاغه، معرفی ابن ابی‌الحدید، معرفی ترجمه‌ها و مترجمان نهج‌البلاغه، معرفی امام زین‌العابدین(ع)، معرفی صحیفه کامله سجادیه، محتوای صحیفه سجادیه، تعلیقات حواشی تکلمه و مستدرکات، معرفی شرح‌ها و شارحان صحیفه، معرفی ترجمه‌ها و مترجمان نهج‌البلاغه، متن دست‌نوشته امام خمینی(ره) و صحیفه سجادیه از دیدگاه علمای شیعه و اهل سنت را شامل می‌شود.
خلق اثری معرفتی از دل سبزوار
نسخه‌ای از نهج‌البلاغه، تهیه شده توسط محمد بن‌محمد بن‌احمد نقیب در صفر ۵۴۴ قمری در سبزوار درون این گنجینه به چشم می‌خورد. این نسخه که سومین نسخه قدیمی جهان است، توسط نواب فاضل‌خان در ۱۰۶۵ قمری وقف شده و اکنون با قدمت و البته محتوای ارزشمندش زینت‌بخش این گنجینه است.
پنهان در دل دیوارهای حرم
اثری به جا مانده از قرن پنجم هجری قمری، دیگر نسخه ارزشمند این گنجینه است . این نسخه از صحیفه سجادیه با نام «الصحیفه‌السجادیه‌الکامله» کهن‌ترین صحیفه سجادیه حاضر در کتابخانه‌های دنیاست که در شوال ۴۱۶ توسط ابوعلی حسن بن ابراهیم بن محمد زامی (جامی) هیصمی و به روایت از محمد بن علی ابوبکر کرمانی کتابت شده است.
دسترسی به این اثر ماندگار هم داستان خودش را دارد، می‌گویند سال ۱۳۴۸ شمسی هنگام اجرای طرح توسعه حرم مطهر رضوی و به صورت اتفاقی کشف شده و اکنون به همراه قدیمی‌ترین نسخه نهج‌البلاغه، دو مورد از نفایس بی‌نظیر این گنجینه هستند.
کتاب‌هایی به‌جا مانده از قرن ششم تا سیزدهم هجری قمری، با محتوای صحیفه سجادیه از دیگر آثار موجود در گنجینه هستند. این آثار ارزشمند شامل متن صحیفه کامله، شرح صحیفه سجادیه، ترجمه و ... می‌شود. این کتاب‌ها از نظر قدمت، کتابت و کتاب‌آرایی جزو نفایس به شمار می‌آیند و همه روزه به جز ایام تعطیل در گنجینه نهج‌البلاغه و صحیفه موزه قرآن و نفایس در دیدگاه بازدیدکنندگان قرار می‌گیرند.
تنها مجموعه بزرگ نگهداری آثار تاریخی نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه، در حرم مطهر رضوی ایجاد شده است.
کد خبر 4188
نظر شما