عتبه نیوز؛ ترویج فرهنگ و آموزه‌های رضوی از اهداف مهم در برخی دوره‌های جشنواره فیلم فجر بوده است. هر زمان مدیران سازمان سینمایی در سیاست گذاری شان به این مقوله توجه کردند، آثاری درخورتوجه از فیلم سازان برجسته سینمای ایران در این رویداد به نمایش گذاشته شده است. نمونه بارز این حمایت، تولید فیلم «بدون قرار قبلی» اثر بهروز شعیبی بود که سیمرغ زرین بهترین فیلم از نگاه ملی جشنواره فجر پارسال را از آن خود کرد. اما در جشنواره چهل ویکم فیلم فجر، نه از تولید و اکران فیلمی با موضوع رضوی خبری بود و نه از جایزه زیارت در بین بیش از دوازده جایزه‌ای که نهادها و سازمان‌های کشور به فیلم‌ها و سینماگران اهدا کردند.
آستان قدس رضوی امسال در بخش تجلی اراده ملی، پویانمایی «بچه زرنگ» را به عنوان برگزیده خود اعلام کرد. این در حالی است که هیچ کدام از فیلم‌های امسال جشنواره فیلم فجر محتوایی مرتبط با زیارت و سبک زندگی رضوی نداشتند. ضرورت حضور مستمر چنین جایزه‌ای در بزرگ‌ترین رویداد سینمایی کشور موضوعی است که ما در این گزارش آن را پیگیری کرده ایم. در این گزارش ابتدا به سراغ دو هنرمند رفتیم و از آن‌ها درباره ضرورت و تأثیر وجودی چنین جایزه‌ای پرسیدیم و سپس از مدیرعامل بنیاد بین المللی فرهنگی وهنری امام رضا (ع) چرایی نبود جایزه زیارت در جشنواره امسال را جویا شدیم.
تولید فیلم سینمایی با موضوع رضوی شجاعت می‌خواهد
جریان‌های هنری اگر مبتنی بر یک اتفاق باشند، محکوم به نابودی اند. نه اینکه جرقه‌هایی که گاهی در این زمینه زده می‌شود، ارزشی نداشته باشند، اما این جرقه‌ها تا زمانی که ادامه دار نباشند، هیچ گاه نمی‌توانند جریان ساز باشند. این موضوعی است که مهدی مسگران، تهیه کننده مشهدی، بر آن تأکید می‌کند و می‌گوید: «رویدادهایی مانند جشنواره فیلم فجر اتفاقات فرهنگی مهمی هستند که بنیان آن‌ها در طول سال‌ها گذاشته شده است، اما متأسفانه هرچه جلو آمده ایم، گویا اهمیت این رویدادها برای هنرمندان و مدیران رنگ باخته است. نگاه آماری به وقایع به کم رنگ شدن آن‌ها منجر می‌شود.»
این هنرمند اضافه می‌کند: «در درجه اول باید به این فکر کنیم که اگر می‌خواهیم جایزه‌ای را با عنوان خاصی بدهیم، باید از سال قبل به فکر تولیدات مرتبط با آن جایزه باشیم، نه اینکه تصمیمی بگیریم و بعد هنرمند تشویق شود فیلمی را که در حوزه دیگری تولید کرده است، با وصله و پینه به موضوع رضوی بچسباند. این باعث نزول شأن یک جایزه می‌شود». به باور مسگران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری انقلاب اسلامی، صداوسیما، سازمان فرهنگی شهرداری و مرکز آفرینش‌های هنری آستان قدس رضوی، پنج نهادی هستند که به صورت مستقیم مأموریت فرهنگ سازی در این حوزه را دارند.
او می‌گوید: «سینما هنر گران قیمت و پیچیده‌ای است. این هنرصنعت به همان اندازه که اثرگذار است، دشواری‌های خاص خودش را دارد و سرمایه و هزینه بیشتری می‌طلبد. از این رو، بیشتر مدیران با روحیه محافظه کارانه شان ترجیح می‌دهند که به جای واردشدن به حوزه تولید فیلم سینمایی، یک کتاب چاپ کنند یا نمایشگاه عکس یا پوستر بگذارند. چون خطرپذیری، هزینه و دردسر کمتری دارد. البته این قالب‌ها هم در جای خودشان ارزشمندند، اما سینما به همان میزان که اثرگذاری بی بدیلی در مخاطب دارد، پیچیدگی‌های خودش را هم دارد. علاوه بر آن، تولید فیلم‌های سینمایی در حوزه فرهنگ رضوی شجاعت و شهامت هم لازم دارد».
حذف شدن جایزه زیارت هنرمندان را بی انگیزه می‌کند
این فیلم ساز و تهیه کننده سینما به سرمایه‌های سرگردان زیادی اشاره می‌کند که به گفته او صاحبان آن‌ها به سرمایه گذاری در این حوزه علاقه‌مند هستند، اما متأسفانه ضعف مدیریت نهادهای مسئول، باعث سوخت شدن سرمایه‌ها شده است. او می‌گوید: «در بلبشویی که همه کارگردان، بازیگر و سلبریتی شده اند، سرمایه گذار مأیوس می‌شود و نه فقط خود از ورود به این عرصه عقب نشینی می‌کند، بلکه افراد دیگری را نیز که ممکن است ظرفیت بالقوه داشته باشند، از سرمایه گذاری برحذر می‌دارد.»
مسگران حذف شدن جایزه زیارت از جشنواره امسال فیلم فجر را موجب بی انگیزگی هنرمندان می‌داند و می‌گوید: «اینکه بر مبنای وجود یک بخش در جشنواره پروژه‌ای تولید شود و بعد آن بخش حذف شود که درنتیجه فیلم تولیدشده دیده نشود و به تبع دیده نشدن بازخورد مالی نداشته باشد، باعث روی‌گردانی سینما از تولید در آن موضوع می‌شود. این موضوع امکان تنفس و زایش‌های بعدی را در جامعه هنری زایل می‌کند.»
او تأکید می‌کند: «مدیران ما باید از پشت میزهایشان بلند شوند و با اراده قوی و با اطمینان زیاد این حرکت را شروع کنند. شک نکنید که جامعه هنری وقتی احساس کند که یک حرکت صادقانه مستمر و دارای زیرساخت ایجاد شده است، به سمت آن خواهد آمد. حکایت از تو به یک اشاره، از من به سر دویدن است. ما هنرمندان اگر اشاره را ببینیم، سال هاست که عاشقیم و عاشقی کردن را بلدیم؛ چه عشق به فرهنگ زیارت و امام رضا (ع) باشد و چه عشق به سینما».
سینمای رضوی باید برای ۲۵ میلیون زائر اثر تولید کند
مهدی رضازاده، کارگردان مشهدی که سال ۱۳۸۸ فیلم «جایزه برای او» را در حوزه رضوی و ۱۰ سال بعد فیلم «خیمه» را با موضوع امام حسین (ع) ساخته است، می‌گوید: «برای هیچ کدام از این فیلم‌ها اتفاق خاصی نیفتاد» او تأکید می‌کند: «ما ایرانی‌ها قلبمان متعلق به اهل بیت (ع) است و زیارت امام رضا (ع) آرزوی خیلی از ماست. این فرصت را از طریق سینما خیلی خوب می‌توانیم در اختیار بقیه آدم‌هایی بگذاریم که آرزوی این دیدار را دارند. به نظر من موضوعی ضروری‌تر از این برای هنرمندان مشهدی نمی‌تواند وجود داشته باشد.
پیوند با خداوند ضروری‌ترین اتفاقی است که می‌تواند برای بشر بیفتد و اهل بیت (ع) تسهیل کننده و راهنمای این مسیر هستند. ولی متأسفانه هیچ سیاست گذاری‌ای برای اشاعه فرهنگ رضوی دیده نمی‌شود و مدیران مرتبط فقط شعار می‌دهند. درنتیجه فیلم سازان برای تولید در این حوزه تلاش نمی‌کنند. چون می‌بینند افرادی مانند رضازاده تلاش کردند و ورشکست شدند.» این هنرمند می‌گوید: «مشهد سالانه ۲۵میلیون زائر دارد. اگر این ۲۵ میلیون نفر یک فیلم زیارتی در سال ببینند، اتفاق‌های بزرگی برای سینما می‌ا فتد. بهادادن یعنی برای این مخاطبان امکان پخش فراهم کنند.
تعداد مخاطبان آثار پرفروش سینما حداکثر به ۲ میلیون نفر می‌رسد، درحالی که ما ۲۵میلیون مخاطب بالقوه داریم و هیچ استفاده‌ای از آن برای رشد سینمای زیارت نمی‌کنیم. بهترین اثر زیارتی هم اگر تولید شود، وقتی دیده نشود، هیچ اتفاقی نمی‌افتد.» او می‌افزاید: «می بینیم که یک فیلم درجه۲ با ۶ میلیارد تومان بودجه کار می‌شود، اما به فیلم مذهبی ۲۵۰میلیون تومان بودجه تعلق می‌گیرد. با این پول کارگردان نمی‌تواند معجزه کند. نهادهایی که موضوع کاری شان اشاعه فرهنگ رضوی است، باید پای کار بیایند و ناچارند که بیایند. زیرا می‌بینیم یکی یکی ارزش‌ها دارند از کف می‌روند. اگر می‌خواهیم این ارزش‌ها را دست کم در حوزه زیارت نگه داریم، مسئولان محترم ناچارند که پای کار بیایند.»
مدیرعامل بنیاد امام رضا (ع): با اختصاص جایزه رضوی در بخش اصلی جشنواره فجر موافقت نشد
مدیرعامل بنیاد بین المللی فرهنگی وهنری امام رضا (ع) از پیگیری هایش برای اختصاص جایزه‌ای با موضوع رضوی در بخش اصلی جشنواره می‌گوید. مرتضی سعیدی زاده می‌گوید: «ما پیشنهادی به معاونت سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای جشنواره فجر سال آینده دادیم که در بخش ویژه یا اصلی جشنواره یک جایزه بزرگ رضوی تعریف کنیم و از فیلم‌های مرتبط با این موضوع قدردانی کنیم، اما سازمان سینمایی موافقت نکرد که در بخش اصلی این اتفاق بیفتد.
نظر سازمان سینمایی این بود که این جایزه مانند روند پیشین در بخش تجلی اراده ملی به فیلم‌ها تعلق بگیرد. در این بخش دستگاه‌های گوناگون با توجه به سیاست‌های کاری شان، به فیلم‌هایی که محتوایی نزدیک به مأموریت‌های سازمانی آن‌ها دارند، جوایزی اهدا می‌کنند. ما این را دون شأن ساحت مقدس امام رضا (ع) می‌دانیم که برای مثال موضوع آب وفاضلاب، پتروشیمی یا محیط زیست، کنار موضوع امام رضا (ع) قرار گیرد.»
سعیدی زاده در پاسخ به اینکه چرا بنیاد بین المللی فرهنگی وهنری امام رضا (ع) با مجموعه‌ای مانند بنیاد سینمایی فارابی که امسال یازده فیلم را به جشنواره فجر فرستاد، وارد مذاکره برای همکاری و سیاست گذاری تولید فیلم‌های رضوی نشده است، گفت: «من از مرداد امسال به بنیاد آمدم. چند ماه هم تا اینکه استقرار پیدا کنم، زمان برد؛ بنابراین نمی‌توانستیم به جشنواره امسال برسیم، اما از همان اول مذاکرات برای سال آینده را شروع کردیم.» او می‌افزاید: «جمع بندی بنیاد بین المللی فرهنگی وهنری امام رضا (ع) این است که با سازمان سینمایی و بنیاد سینمایی فارابی به تفاهمی برسد که بتواند یکی دو فیلم سینمایی را با مشارکت و همراهی برای سال آینده به میدان تولید بیاورد. ما این مطالبه را داریم که سهم امام رضا (ع) و فرهنگ رضوی در سبد اعتباری همه دستگاه‌های فرهنگی نظام مشخص شود.»
ساخت فیلم رضوی با مشارکت بنیاد بین المللی امام رضا (ع) و بنیاد سینمایی فارابی
این مسئول با یادآوری این موضوع که بنیاد بین المللی فرهنگی وهنری امام رضا (ع) تاکنون وارد سرمایه گذاری برای تولید فیلم نشده است، گفت: «تولید یک فیلم معمولی دست کم ۱۵تا۲۰ میلیارد تومان هزینه نیاز دارد و بنیادی مانند بنیاد بین المللی فرهنگی وهنری امام رضا (ع) با اعتبارات اندکی که دارد، نمی‌تواند وارد جریان تولید فیلم شود، مگر اینکه با دیگرنهادها مانند بنیاد سینمایی فارابی و سازمان اوج وارد مشارکت شود».
او ادامه داد: «بنیاد بین المللی فرهنگی وهنری امام رضا (ع) در دو بخش می‌تواند در موضوع پرداختن به فرهنگ رضوی وارد شود. در بخش اول بنیاد با توجه به تیم اختصاصی محتوایی و رسانه‌ای اش می‌تواند منابع خود را برای تولید فیلم نامه‌ها در اختیار بگذارد. غیر از این و در میدان اعتبارات نیز بنیاد می‌تواند تا یک سوم اعتبارات تولید یک فیلم سینمایی را تأمین کند».
او می‌گوید: «این پیشنهاد را مطرح کرده ایم که ما یک سوم اعتبار تولید فیلمی در حوزه رضوی را بگذاریم، بنیاد سینمایی فارابی نیز یک سوم را تأمین کند. محمد خزایی، رئیس سازمان سینمایی کشور، در این باره موافقتش را اعلام کرده است. برای یک سوم اعتبار باقی مانده نیز در نظر داریم که شهرداری مشهد یا آستان قدس رضوی را پای کار بیاوریم.» او ادامه می‌دهد: «مذاکرات ابتدایی با شهرداری مشهد را انجام داده ایم، اما با توجه به تغییر مدیریتی که در این سازمان اتفاق افتاد، مجبور شدیم برای پیگیری‌های بعدی منتظر انتخاب شهردار مشهد بمانیم. با مجموعه آستان قدس رضوی، اما هنوز وارد مذاکره نشده ایم و به زودی این کار را خواهیم کرد».
او همچنین می‌گوید: «یک فیلم نامه در ژانر اجتماعی که طنز دل نشینی دارد، آماده کرده ایم و درصورتی که بتوانیم با سازمان‌های یادشده به جمع بندی برسیم، استفاده خواهد شد.
این فیلم نامه از یک نویسنده ملی است و درباره جزئیات آن اطلاع رسانی خواهیم کرد. فیلم نامه دیگری نیز در ژانر اجتماعی سفارش داده ایم که تا خرداد سال آینده آماده می‌شود».
نظر شما