عتبه نیوز؛ از این میان، رواق دارالذکر داستانی دارد که چندان قدیمی نیست و به دوره قاجار بازمی‌گردد، زمانی که متولی آستان قدس تصمیم می‌گیرد مدرسه‌ای در حرم بنا کند.
ساخت مدرسه‌ای توسط معمار آستان قدس رضوی
آنچه اسناد موجود روایت می‌کنند مدرسه علی نقی میرزا حدود سال ۱۲۳۹ قمری ساخته شده است. داستان از این قرار است که علی نقی میرزا ملقب به «رکن‌الدوله» که در دوره قاجار زمان سلطنت فتحعلی شاه، متولی آستان قدس رضوی و استاندار خراسان بود تصمیم می‌گیرد در حرم مدرسه‌ای بسازد. او ابتدا صحن نو را به کمک حاج آقاجان، معمارباشی آستان قدس رضوی ساخت و چون قطعه زمینی در قسمت غربی صحن نو متروک مانده بود، آنجا را به مدرسه علمیه تبدیل می‌کند.
«رکن الدوله» وقتی این مدرسه را می‌سازد، متوجه می‌شود بخش‌هایی از زمین‌های فعلی صحن نو، صحن کهنه و بیوتات هنوز باقی مانده، این شد که در این زمین‌ها هم ساختمان مدرسه را امتداد داد تا این مدرسه از نظر ساخت، کم و کسری نداشته باشد.
حیاط این مدرسه مستطیل شکل است و ساخت آن به‌گونه‌ای بوده که سه اتاق دو اشکوبه و سه اتاق با درهای بزرگ در اطراف آن قرار دارد، همچنین، مدرسه در وسط این حیاط واقع شده بود.
چرا مدرسه «علی نقی میرزا» تعطیل شد؟
این بنا هیچ‌گاه شکل مدرسه به خود نگرفت و بیشتر محل استقرار دفاتر اداری و خدمه آستان قدس بود. همچنین در قسمتی از مدرسه، میرزا علیرضا مستوفی میهمان‌خانه‌ای ساخته بود که در اسناد با نام اتاق مهمان‌خانه علی‌نقی‌میرزا آمده است. در برخی منابع اشاره شده مدرسه علی‌نقی میرزا حرم امام رضا(ع)، به این دلیل که در زمین موقوفه آستان قدس و یا موقوفات مسجد جامع گوهرشاد و برخلاف مقررات آستانه ساخته شده بود، تعطیل شد. به نظر می‌رسد به‌همین‌دلیل اعتمادالسلطنه از این مدرسه در شمار مدارس علمیه مشهد نام نبرده و در منابع و سفرنامه‌های دیگر نیز تنها به ذکر نام آن اکتفا شده است. در اسناد هم خبری از وضعیت آموزشی مدرسه یا طلاب و مدرسان آن نیست.
از مدرسه تا رواق دارالذکر
پس از تعطیلی مدرسه، بخشی از مکان آن به عنوان کشیک‌خانه خدام استفاده می‌شود و قسمت فوقانی آن را نیز به مخزن کتابخانه آستان قدس رضوی تبدیل می‌کنند، در نتیجه تمام مدرسه جزو اماکن متبرکه شد. سرانجام در سال‌های ۴-۱۳۴۲شمسی، این مکان پس از نوسازی و ایجاد تغییراتی در قسمت‌های داخلی آن به صورت رواق بزرگی به نام رواق دارالذکر در آمد.
در ابتدا نام این مکان، رواق دارالعزه بود اما مدتی بعد در همان سال به دستور سپهبد امیر عزیزی نایب‌التولیه، فضای مدرسه علی‌نقی میرزا را با تیر آهن و بتن آرمه مسقف کرده و سقف آن مقرنس‌کاری و آینه‌کاری شد، دیوارهای چهار طرف آن را سنگ مرمر عالی کرده و مشغول کاشی‌کاری زیبا بودند که نایب‌التولیه تغییر کرد.
در همان روزها بود که سپهبد نادر پاتمانقلیچ به نیابت تولیت منصوب شد، به همین علت اتمام آینه‌کاری سقف و کاشی‌کاری دیواره مدتی راکد ماند. در اواخر دوره وی آینه‌کاری سقف شروع شد ولی به پایان نرسید. پس از ورود سپهرنیا، نایب‌التولیه جدید، یعنی در سال ۱۳۴۶شمسی آینه‌کاری مقرنس سقف به پایان رسید، کاشی‌کاری معرق ممتاز دیوارها که ضمن آن اخبار و روایات صحیحه منقوش شده، پایان یافت و دارالذکر نام گرفت.
خبرنگار: مهدیه قمری
نظر شما