به گزارش عتبه نیوز، عبدالسلام بن صالح بن سلیمان مشهور به خواجه اباصلت در مدینه منوّره به دنیا آمده و از آنجا که جدّ اعلایِ او از هرات افغانستان امروزی است، لذا به اباصلت هروی معروف گردیده‌است. تاریخ ولادت وی روشن نیست؛ اما محققان تولد او را در حدود ۱۶۰ق تخمین زده‌اند. وی به نقلی در ۱۴ شوال سال ۲۳۶ هجری قمری و به نقلی اواخر این ماه از دنیا رفت.
خواجه اباصلت راوی یا خادم حضرت؟
هنگام حضور امام رضا علیه السلام در نیشابور و صدور حدیث سلسلة الذهب، اباصلت نیز در این شهر بوده و آن حدیث معروف را نقل نموده است. اکثر روایات مربوط به نحوه شهادت علی بن موسی الرضا (ع) نیز از اباصلت نقل شده‌اند.
اباصلت بعد از حرکت امام رضا علیه السلام از نیشابور، همراه امام از نیشابور خارج شد و به طرف طوس و مرو حرکت نمود. ابن حجر می گوید: اباصلت در همه مجالس و محافل با امام رضا علیه السلام بود و هنگام مناظرات و احتجاجات امام با روسای ادیان و متکلمان و دانشمندان حاضر بود.
اکثر قریب به اتفاق علمای امامیه، وی را از اصحاب علی بن موسی الرضا دانسته‌اند. هرچند بیشتر منابع اهل سنت، اباصلت را خادم علی بن موسی الرضا معرفی کرده‌اند؛ اما از علمای امامیه کسی جز مقدس اردبیلی، او را خادم علی بن موسی الرضا ندانسته‌است و شخصی به نام یاسر و نادر را خادم حضرت معرفی کرده‌اند؛ به عنوان یک احتمال می‌توان گفت تمامی این افراد به نوعی خادم حضرت بوده‌اند؛ اما از آنجا که جنبه علمی و حدیثی اباصلت بر خادم بودن وی غلبه داشته، اکثر علمای امامیه واژه خادم را درباره او به کار نبرده‌اند.
آیا اباصلت از اصحاب امام جواد علیه السلام است؟
ظاهر روایات نقل شده از اباصلت و تصریح اکثر علمای امامیه ثابت می‌کند وی صحابی امام رضا (ع) بوده است. ولی دلیل متقنی که دلالت بر همراهی و صدق صحابی بودن اباصلت با امام جواد (ع) دانسته باشد وجود ندارد.
اباصلت چند مرتبه با امام جواد(ع) ملاقات کرد: بعد از آن‌که امام رضا(ع) مسموم شد، به اباصلت فرمود درب خانه را ببند. وی نیز انجام داد. در این‌حال جوانی زیبا که شباهت زیادی به حضرت رضا(ع) داشت داخل خانه شد. اباصلت به ایشان گفت درهای خانه بسته بود، شما از کجا داخل شدید. آن جوان فرمود کسی که مرا از مدینه تا این‌جا آورد، از در بسته نیز مرا داخل خانه کرد. اباصلت نام ایشان را پرسید. آن جوان فرمود من محمد بن علی الرضا(ع) هستم. بعد از شهادت امام رضا(ع) اباصلت به دستور مأمون زندانی شد و مدت یک‌سال در شرایط سخت در زندان بود. شبی خدا را به حق محمد و آل ایشان قسم داد تا از زندان آزاد شود. در این هنگام امام جواد(ع) به طریق معجزه‌آسا در زندان حاضر شد و در حالی که پاسبانان و غلامان آنها را نگاه می‌کردند، و قدرت سخن گفتن نداشتند از زندان خارج شدند.
به نظر می‌رسد این مقدار از دیدارها صدق صحابی بودن یک امام نمی‌کند.
مذهب اباصلت
روایات زیادی که از اباصلت در کتاب‌های معتبر شیعی نقل شده است، دلیل بر آن است که علما وی را شیعه و دارای اعتقادات صحیح می‌دانند. علاوه بر این وی به حدی به امام رضا(ع) نزدیک بود که در منزل امام(ع) و همراه ایشان بود؛ لذا برخی در توصیف اباصلت گفته‌اند وی یکی از معروفین در زهد است که تمایل زیادی به تشیع داشت، و از او دروغی شنیده نشد.
با این وجود برخی از گزارش‌های تاریخی ظهور در گرایش وی به اهل سنت دارد؛ البته هیچ کدام نشانگر شیعه نبودن او نیست؛ زیرا که شیعیان در موقعیتی بودند که به راحتی نمی‌توانستند عقاید خود را اظهار کنند.
تالیف کتابی درباره وفات امام رضا (ع) توسط اباصلت
اباصلت اهل علم بوده است و برای به دست آوردن حدیث به بصره، کوفه، حجاز و یمن سفر کرد. وی توانست در شهر نیشابور چندین حدیث از امام رضا(ع) حدیث نقل کند. وی جزو راویان حدیث سلسلة الذهب و «أَنَا مَدِینَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِی بَابُهَا، فَمَنْ أَرَادَ الْعِلْمَ فَلْیأْتِ الْبَاب» است.
کتاب وفاه الرضا(ع) از آثار وی می‌باشد که در آن معجزات امام رضا و امام جواد(ع) را نقل نموده است. نجاشی از این کتاب نام برده و ابن بابویه از آن در عیون اخبار الرضا استفاده کرده است. این‌که اخبار وفات امام رضا (ع) غالبا از ابوصلت روایت شده، نشان از آن دارد که کتاب وی در این موضوع دست‌کم تا قرن پنجم و حتی ششم باقی مانده بوده است.
وفات و مدفن خواجه اباصلت
خواجه اباصلت در ۲۳۲ق یا ۲۳۶ه.ق در زمان حکومت طاهر بن عبد الله بن طاهر، در خراسان، رحلت کرد. مدفن وی در کنار جاده مشهد، فریمان در فاصله ۱۰ کیلومتری مشهد واقع شده و زائران امام رضا (ع) به زیارت قبر او هم می‌روند؛ البته در شهر قم و سمنان نیز مزارهایی منسوب به او موجود است که ظاهرا صحیح نباشد؛ زیرا مورخان مدفن او را در قم ثبت نکرده‌اند، و احتمال دارد که شخص دیگری با این نام در این مکان‌ها دفن باشد.
نظر شما