به گزارش عتبه نیوز، حرم ها و اعتاب مقدسه، نزد عموم دینداران دارای قداست و احترام خاصی است که ریشه در نصوص دینی و عقل دارد. در ادامه به ادله اسلامی و عقلی این احترام های خاص می‌پردازیم.  

قداست و حفظ امور مقدس، سیره‌ عقلایی

مردمان همه دنیا، برای خود مقدساتی دارند؛ اگرچه هیچ دین و مذهبی هم نداشته باشند؛ مثلا اگر به قبر پدر و مادرش بی احترامی شود، ناراحت می شوند و عملا می‌گویند این قبر برای من محترم است و اجازه نمی‌دهم کسی بر روی این قبر آشغال و فضولات بریزد و این مساله‌ای همگانی و عقلایی است و همه عاقلان دنیا بر آن صحه گذاشته و بدین صورت عمل می‌کنند.

مساله تقدس و حفظ حرمت امور مقدس در قرآن و روایات

از آیات قرآن نیز مساله تقدس استفاده می‌شود؛ مثلا این‌که خداوند می‌فرماید می‌خواهی به کوه طور بروی، عبادت کنی پا برهنه برو «فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ» (طه/ ۱۲)؛ یعنی کوه طور مقام  و احترامی دارد که با بقیه کوه‌ها متفاوت است.

این‌که اگر وارد مسجد شدید نماز تحیت مستحب است؛ یعنی مسجد دارای قداست و احترام است. این‌که اگر دیدید مسجد نجس شده است، تطهیر آن واجب فوری و مقدم بر نماز خواندن است؛ یعنی مسجد مقدس است و احترام خاص دارد.

 نمونه قرآنی دیگر دستور به رعایت ادب و دوری از بلند کردن صدا در نزد پیامبر (ص) است: «لا تَرْفَعُوا أَصْواتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِی‏» (حجرات/ ۲). این نشان می‌دهد پیامبر خدا، احترام و تقدس ویژه‌ای دارد که صدا بلند کردن و فریاد زدن در حضور او نوعی بی‌ادبی و بی احترامی است. به همین دلیل است که می‌گویند کنار ضریح مطهر امام رضا (ع) نباید فریاد زد.

قرآن در جای دیگر دستور می‌دهد نام پیامبر (ص) را با احترام ببرید و همان‌طور که یک‌دیگر را صدا می‌زنید، پیامبر را مورد خطاب قرار ندهید: «لا تَجْعَلُوا دُعاءَ الرَّسُولِ بَیْنَکُمْ کَدُعاءِ بَعْضِکُمْ بَعْضاً» (نور/۶۳)؛ آن چنان که یکدیگر را صدا می زنید، پیامبر را صدا مزنید.

امام باقر ذیل این آیه می‌فرماید: «لَا تَقُولُوا یَا مُحَمَّدُ وَ لَا یَا أَبَاالْقَاسِمِ وَ لَکِنْ قُولُوا یَا نَبِیَّ اللَّهِ وَ یَا رَسُولَ اللَّهِ»؛ نگویید: ای محمّد! و یا ای ابا القاسم! بلکه بگویید: ای نبی خدا ! یا ای رسول خدا !

این آیه و روایت نیز حاکی از تقدس پیامبر (ص) و نام پیامبر (ص) است؛ چنان‌چه لمس نام الله و نام پیامبر و ائمه (ع) احکام خاص خود را دارد و بدون وضو نمی‌توان به این اسامی دست زد؛ هم‌چنان‌که لمس آیات قرآن بدون طهارت حرام و در مورد جلد قرآن مکروه است.

یا قسم خوردن بی مورد به نام خداوند و نام‌های مقدس کراهت دارد و این نیز نشان از تقدس نام خداوند دارد.

گاهی اشیاء و مکان ها به اعتبار ارتباط و وابستگی به اولیای خداوند مقدس می‌شوند. سنگ و چوب، احترامی ندارند؛ اما وقتی همین سنگ و چوب در حرم‌های اهل‌بیت به کار می‌روند مقدس و شایسته تبرک می‌شوند.  

پیراهن یوسف پیراهن معمولی است؛ اما وقتی مربوط و منسوب به حضرت یوسف می‌شود چشم نابینا را شفا می‌دهد: «فَارْتَدَّ بَصیراً» (یوسف/ ۹۶).

نمونه قرآنی چهارم صندوقچه‌ای است که مادر حضرت موسی (ع) او را درون آن قرار داد و به رود نیل انداخت تا از شر فرعون نجات پیدا کند. این صندوق که باعث نجات حضرت موسی (ع) شد به عنوان یادگار حضرت موسی (ع) برای پیروان ایشان بسیار مهم و متبرک و موجب آرامش بود. آن را در جنگ‌ها جلو لشکر حمل می‌کردند؛ مثل همین علم‌کشی که در محرم‌ها داریم. قرآن بر این قضیه مهر تایید زده و درباره این صندوق می‌گوید: «فیهِ سَکینَةٌ» (بقره/ ۲۴۸)، «سَکینَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ» (بقره/ ۲۴۸)، «وَ بَقِیَّةٌ مِمَّا تَرَکَ آلُ مُوسی‏ وَ آلُ هارُونَ» (بقره/ ۲۴۸)؛ یعنی در این صندوق آرامش و سکینه از طرف خداست و  یادگارهای نسل موسی و هارون هم در این صندوق است؛ همان‌طور که این صندوق، مقدس و آرامش بخش است، حرم امامان و ضریح‌های ائمه (ع) متبرک، مقدس و آرامش بخش است.

بی‌حجابی و بی‌عفتی مصداق بی احترامی و هتک حرمت اعتاب مقدسه

برخی از امور قداست شکن است و هتک حرمت مکان‌های مقدس به حساب می‌آید. و این نسبت به اشخاص و درجه معرفت و شناخت افراد می‌تواند متفاوت باشد. برخی در حرم‌های اهل‌بیت (ع) به خاطر درک حضور امام، حرف از امور دنیوی زدن را کم‌معرفتی تعبیر می‌کنند و هنگام نشستن و استراحت نیز، از دراز کردن پا خودداری کرده و آن را در نزد خود بی‌ادبی می‌دانند. این‌ها امور حلال و مباحی است که برخی برای خود برای حفظ احترام این حرم‌ها حرام می‌کنند.

برخی از مصادیق هتک حرمت نیز کاملا روشن است؛ مثل واقعه تخریب بقیع یا به گلوله بستن ضریح امام رضا (ع) در زمان حمله روس‌ها یا انفجار ظهر عاشورای رضوی.

اما برخی از مصادیق نیز شایسته دقت است. چشم‌چرانی و نگاه به نامحرم همه جا بد و زشت است؛ اما در حرم امام رضا (ع)، زشت‌تر و ناپسندتر. گناه در همه جا مذموم و قبیح است؛ اما در مکان‌های مقدس قبح آن شدیدتر است. گناه فردی، در حرم قبح مضاعفی دارد و وقتی گناه عمومی و علنی می‌شود در همه جا قبح شدید دارد؛ اما در حریم رضوی دیگر مصداق هتک حریم مقدس است؛ این‌که بانویی در حرم با آرایش غلیظ ظاهر شود یا در حریم حرم، کشف حجاب کند، مصداق قبح شکنی و تقدس‌زدایی و هتک حرمت حرم است که شایسته زائر و مجاور حریم رضوی نیست و خود فرد پیش از همه باید بدان توجه کند و در مرحله بعد زائران و مجاوران و خدام اعتاب مقدسه باید بدان توجه کنند.