به گزارش عتبه نیوز، در تقویم رسمی کشور، ۱۷ شوال به مناسبت سالروز مبارزه دلاورانه و جوانمردانه امام علی(ع) و شکست دشمن و سربلندی اسلام در غزوه خندق(احزاب)، روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای نام‌گذاری شده است. همچنین ثبت آیین پهلوانی و زورخانه‌ای به طور رسمی در سال ۱۳۸۹ توسط جمهوری اسلامی ایران در فهرست میراث فرهنگی ناملموس جهانی یونسکو، افتخاری ماندگار برای تمام ایرانیان است. در ادامه به این مناسبت، منتخبی از منابع اطلاعاتی و آثار ارزشمند مرتبط با این میراث فرهنگی در گنجینه رضوی را معرفی می‌کنیم.
نگهداری از آثار موزه‌ای
مهدی قیصری‌نیک معاون موزه‌ها و گنجینه‌های فرهنگی آستان قدس رضوی بیان می‌کند: مجموعه‌ای از اشیای ارزشمند موزه‌ای مرتبط با فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای در گنجینه رضوی نگهداری می‌شود که به طور نمونه می‌توان از ابزار و آلات ورزش باستانی نظیر میل، تخته شنا، کباده، ضرب، زنگ و لباس مخصوص این ورزش نام برد.
او می‌افزاید: بازوبندهای پهلوانی کشتی‌گیرانی همچون عبدالرضا کارگر و جابر صادق‌زاده نیز از دیگر آثار ماندگار موزه‌ای این آستان مقدس است.
قیصری‌نیک ادامه می‌دهد: در این میان، شاید بتوان گفت بازوبند پهلوانی مرحوم غلامرضا تختی که در گنجینه مدال موزه رضوی در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دارد، مهمترین اثر موزه‌ای حرم مطهر رضوی با محوریت فرهنگ پهلوانی است. این بازوبند ملی در سال‌های ۱۳۳۵، ۱۳۳۶ و ۱۳۳۷ توسط زنده‌یاد تختی چهره شناخته‌شده ورزش جهان در کشور کسب شده است.
او با اشاره به این‌که این بازوبند به همراه مدال‌های تختی، با توجه به ارادت این جهان پهلوان به حضرت رضا(ع) و وصیت‌نامه‌اش، در سال ۱۳۶۸ به موزه این آستان مقدس اهدا شده است، می‌گوید: بر روی نگین وسط آن، آیات سوره فلق و بر روی نگین‌های کناری آن، قسمتی از آیه ۴۴ سوره غافر شامل عبارت «و اُفَوِّضُ امری اِلَی اللهِ إنَّ اللهَ بَصیرٌ بِالعبادِ؛ و من امر خود را به خدا واگذار می‌کنم که خدا دانای به بندگان است»، قابل مشاهده است.
اجرای طرح تاریخ شفاهی
همچنین اهل فرهنگ و تاریخ با اهمیت تاریخ شفاهی و لزوم آرشیو آن یعنی جمع‌آوری، ثبت و ضبط خاطرات، شنیده‌ها، مشاهدات مربوط به یک رویداد یا واقعه خاص، زندگی‌نامه‌ها، آداب و رسوم و...، از طریق مصاحبه با افراد مطلع و صاحب نظری که در حوزه‌های مختلف حضور عینی و ملموسی داشته‌اند، آشنا هستند. اداره اسناد آستان قدس رضوی نیز بیش از دو دهه است که تاریخ شفاهی را به عنوان یکی از منابع مهم اسنادی مورد توجه قرار داده و با بکارگیری کارشناسان متبحر و استفاده از ابزارهای صوتی و تصویری به گردآوری اطلاعات در این حوزه می‌پردازد.
محمد نظرزاده کارشناس مسئول بخش تاریخ شفاهی اداره اسناد آستان قدس رضوی در این خصوص می‌گوید: این بخش متناسب با نیازهای سازمانی و حیطه جغرافیایی و اجتماعی خود به ترتیب با اولویت قرار دادن موضوعات تاریخ شفاهی «آستان قدس رضوی»، «شهر مشهد» و «خراسان رضوی»، تاکنون بیش از ۸۰ طرح تاریخ شفاهی انجام داده است که «ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای»، یکی از این طرح‌ها به شمار می‌آید.
او بیان می‌کند: در چارچوب اجرای این طرح تاریخ شفاهی، با جمعی از پهلوانان و فعالان پیشکسوت این ورزش اصیل ایرانی در مشهد در محورهای موضوعی نظیر قدمت و آداب و رسوم ورزش باستانی، به‌ویژه تاریخچه آن در مشهد و خراسان، ادوات و چگونگی انجام این ورزش، آداب زورخانه، اصطلاحات زورخانه‌ای، معرفی زورخانه‌ها و پهلوانان قدیمی شهر، اهدای بازوبند پهلوانی و... گفت‌وگو شده است.
نظرزاده می‌افزاید: در قالب اجرای این طرح در سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۵ با ۴۱ نفر از جمله محمد فرامرز نجفی، محمد کارگر، حسن ریاحی، علی اصغر موسوی، جعفر حسین‌زاده، محمد ابراهیم آزمون و...، در ۵۵ جلسه به مدت ۶۰ ساعت مصاحبه شده است.
او می‌گوید: همچنین به همت این بخش در سال ۱۴۰۱، در قالب برگزاری حدود ۶۰ جلسه با ۷ نفر اعم از صفرعلی حسن‌پور، غلامرضا سید امجدی، محمد صائب‌نیا، محمدرضا قانعی، کاظم علیزاده‌شعرباف، محمد مولانژاد و غلامعلی واعظی‌مقدم، نزدیک به ۹۰ ساعت مصاحبه صوتی و تصویری ضبط شده است.
کارشناس مسئول بخش تاریخ شفاهی آستان قدس رضوی ادامه می‌دهد: با هدف مستندسازی از برخی زورخانه‌های قدیمی مشهد، در کنار مصاحبه با پیشکسوتان؛ از مرشد گرفته تا ورزشکار باستانی، فیلم و عکس نیز از این زورخانه‌ها تهیه شده است.
نظر شما