به گزارش عتبه نیوز، حجت الاسلام والمسلمین دکتر «علی جلائیان»، رئیس بخش ایران کنگره جهانی حضرت رضا(ع) و استادیار دانشگاه رضوی در نشست بررسی ابعاد کنگره جهانی حضرت رضا(ع) با اشاره به نقش کتاب و آثار فاخر در فرهنگ رضوی بر اهمیت بازخوانی این منابع با دیدگاهی اجتماعی و تمدنی فراگیر تأکید کرد.
وی در این باره به تعدد کتاب‌هایی که درباره امام‌ رضا علیه السلام نوشته شده اشاره داشت و گفت: پس از شهادت امام رضا علیه السلام اولین کتاب مستقلی که درباره این امام همام نوشته شده عیون اخبارالرضا است که چشمه‌هایی که احادیث امام رضا علیه بود را گردآوری کرد.
دکتر جلالیان با بیان اینکه شیخ صدوق پس از نگارش کتاب‌های متعددی، تصمیم گرفت آنچه از امام رضا هست را در یک جلد مفصل در بیش از ۶۰ باب جمع آوری کند، افزود: در این راستا احادیث را از دو منظر یعنی نقل قول های پیرامون حضرت و نیز از زبان خود حضرت جمع‌آوری کرده است.
 
 وی با اشاره به تعبیر برخی مبنی بر اینکه کتاب عیون اخبارالرضا را میتوان نهج‌البلاغه امام رضا نامید، خاطرنشان کرد: روایات امام رضا فقط در عیون اخبارالرضا جمع نشده و ابعاد بسیاری دارد.
 
دکتر جلالیان با اشاره به اهمیت برگزاری کنگره جهانی امام رضا، یادآور شد: اولین کنگره جهانی امام رضا علیه السلام که در سال ۶۳ آغاز شد برکات بسیاری داشت که از جمله آن اقدام  مرحوم آقای عطاردی برای نگارش مُسندی برای احادیث امام رضا و امام کاظم ع است.
 
رئیس بخش ایران کنگره جهانی حضرت رضا(ع) با بیان اینکه مرحوم عطاردی این احادیث را در دو جلد تالیف کرده؛ به گستردگی ابعاد سیره رضوی اشاره کرد و گفت: این تألیفات هم هم همه کار نیست چرا که احادیث امام رضا در حوزه‌های مختلف بسیار است.
 
به گفته او، آقای محمدعلی خادمی اصفهانی، روایات فقهی امام را تحت عنوان فقه امام رضا علیه السلام  در شش جلد و همچنین روایات تفسیری ایشان نیز توسط دانشگاه رضوی به صورت ۲۴ پایان نامه در مقطع کارشناسی ارشد ارائه شده و در هشت جلد به چاپ رسیده که به عنوان کتاب سال رضوی نیز کسب رتبه کرده است.
 
رئیس بخش ایران کنگره جهانی حضرت رضا(ع) تاکید کرد: این تالیفات و پژوهش ها نشانگر ان است که به این احادیث به گونه‌های مختلف می‌توان نگریست و بر همین مبنا هر ساله اجلاسیه هایی به همت آستان قدس یا بنیاد پژوهش‌ها، برگزار می‌شود تا کسانی که در حوزه  رضوی قلم می‌زنند،  گرد هم، آیند.
 
وی ابراز داشت: من شمارش کوتاهی در بین کتبی که تخصصی عمومی و کودکانه است داشتم و متوجه شدم بیش از ۸۰۰کتاب درباره امام‌ رضا، حرم مطهر و آستان قدس رضوی داریم که بیش از ۲۵۰ مورد از این تعداد را بنیاد پژوهش‌ها کار کرده است؛ به این تعداد، پایان نامه ها، مقالات، مجلات و فصل نامه ها نیز افزوده شده که صدها مقاله با محوریت امام رضا ع،  علمی و پژوهشی است.
 
به تصریح دکتر جلالیان، این حجم از تالیفات و پژوهش ها، نشان می‌دهد که آنچه از امام رضا علیه السلام به ما رسیده؛ هم گستره زیادی دارد و هم عمیق است و باز هم جای کار دارد.
وی افزایش و توسعه مطالعات و پژوهش‌ها پیرامون سیره این امام همام را معطوف به بازخوانی لایه‌های مختلف کلام معصوم و قرآن دانست.
 
رئیس بخش ایران کنگره جهانی حضرت رضا(ع) بر اهمیت ارتقای سطح نگرش و برداشت مطالعاتی از کلام و سیره امام هشتم صحه گذاشت و گفت: برای تحقق اهداف عالی در این مسیر باید از سطح برداشت فردی و حتی اجتماعی هم فراتر برویم.
 
وی در تشریح این مطلب به کاشت درخت بادام توسط حضرت رضا ع اشاره کرد و ادامه داد: این حرکت گاهی از سطح فردی نگریسته می‌شود که کار خیری انجام شده، گاهی هم از سطح اجتماعی آن بررسی می‌شود که از این کار برکاتی به مردم رسیده اما در حقیقت به همین رفتار میتوان نگاهی تمدنی داشت که این دخت پس از سالیان دراز هم به عنوان نماد و یادگار امام گرامی داشته شده و محور آمد و شد است لذا جریانی تمدنی را شکل داده و تبدیل به تاریخی می‌شود که منعکس کننده یک فرهنگ تمدنی است.
 
دکتر جلالیان با تاکید بر اینکه نگاه تمدنی بر لایه های سیره و سخن معصوم و وقایع  سبب مانا و ماندگار شدن جریان میشود، به حدیث : (خدا رحمت کند کسی که امر ما را زنده می کند ) اشاره کرد و گفت: امر اهل‌بیت چیست؟ در این باره نیز، یک وقت نگاه فردی،  گاهی نگاه اجتماعی و گاهی هم نگاه تمدنی است که نگاه تمدنی، ماندگار می‌شود.
وی با بیان اینکه در آخر این حدیث می‌فرمایند اگر همه مردم زیبایی کلام ما را بدانند از ما تبعیت می‌کنند و در جبهه ما می آیند، اهمیت نگاه تمدنی را محرز کرد و بیان کرد: این کلام می‌تواند نظام ساز، حکومت ساز و تمدن ساز باشد چرا که تمدنی که برپایه گفتار امام رضا  ساخته شود طعنه به تنه تمام تمدن‌ها می‌زند .
 
وی همچنین با بیان اینکه امروز می‌بینیم قدرتها،  تمدن و نظام اسلامی را به عنوان یک خطر برای تمدن خود می‌بینند، متذکر شد: دلیل این مهم آن است که تمام جبهه‌ها در مقابل این جبهه و خوانش مقاومت از صحبت‌های اهل‌بیت سلام الله در مقابل تمام خوانش‌های دیگر قرار می‌گیرد لذا جبهه مقاومت جبهه‌ای مانا میشود. 
دکتر جلالیان با اشاره به هراس برخی مبنی بر اینکه  اگر به خود نجنبند، جهان اسلام رویکرد شیعی پیدا می‌کند، گفت: ترس این ها از ابن نیست که مثلا مردم اشعری گری، حنفی گری و حنبلی گری را کنار بگذارند ودر فقه خود شیعه شوند بلکه می ترسند نگاه شیعه حاکم بشود.
 
تفکر اهل بیت(ع) در سیاست و اجتماع در حال گسترش است
وی با بیان اینکه نگاه اشعری هیچوقت شمشیر به دست نمی‌گیرد تا در مقابل ظلم بایستد بلکه این نگاه می‌گوید حتی اگر حجاج بن یوسف سقفی حاکم بود حق اعتراض نداری! ، افزود: حال که یک باریکه با دست خالی در مقابل یک رژیم از سرتا پا مسلح می‌ایستد، روحیه مقاومت شیعی است؛ لذا بر همین مبناست که مفتی سوری می‌گوید ما در سیاست و اجتماعی شیعه شدیم و کار به فقه مان نداریم.
 
رئیس بخش ایران کنگره جهانی حضرت رضا(ع) تاکید کرد: این رویه بازخوانی همان مفاهیم و تعالیم است لذا در بازخوانی این تعالیم باید به سوی امام رضا بیایم که این مهم در یک کنگره تنها نمی‌گنجد.
 
وی بیان کرد: اوایل انقلاب، علم ساده‌تر بود و هنوز صحبت‌های امام رضا علیه السلام جمع‌آوری نشده بود لذا با تشکیل کنگره،  معارف امام رضا علیه السلام بازخوانی و منجر به مُسند آقای عطاردی شد اما امروز یک حدیث ایشان را که بررسی کنید،  یک عالم حرف برای گفتن دارد.
 
دکتر جلالیان به دفاع پایان نامه دانشجویی پیرامون حدیثی که از امام رضا مبنی بر (خدا رحمت کند کسی را که امر ما را احیا کند و زیبایی های کلام ما را به مردم نشان دهد....) نقل شده اشاره کرد و گفت: دانشجوی محترم ۱۵۰ صفحه درباره این حدیث نوشته چون بیش از این اقتضا نداشته در پایان نامه بنویسد اما این حدیث ۳۰۰ صفحه دیگر حرف برای گفتن دارد
و جالب است نیمی از این پایان نامه نگاه تمدنی به همین حدیث بود، یعنی می‌توان از این حدیث دیدگاهی تمدنی داشت که چگونه محاسن کلام ایشان و اهلبیت را میتوان به درستی نمایان ساخت.
 
وی در باب این گستردگی و جامعیت سخن امام رضا همچنین اظهار داشت: ما مقاله ای را این روزها پیرامون هشت روایت در باره خرما از حضرت بررسی کردیم که در مُسند آقای عطاردی در باب اطعمه و اشربه آمده که در این هشت روایت هم سیره حضرت دیده می‌شود و هم سفارش به خوردن خرما تاکید شده است.
دکتر جلالیان ادامه داد: با بررسی و تحلیل این روایت متوجه شدیم خرما در سبد غذایی اهل‌بیت و شیعه به مقدار زیاد هست و نقل شده در مقابل دشمنان ما، از تخمیر استفاده می کنند و خمر می‌خورند؛ بعد به برخی از انواع خرما برای درمان برخی بیمارها اشاره می‌کنند.
 
وی اضافه کرد: پس از بررسی بیشتر  در مقالات علمی که در آمریکا نوشته شده بود ۱۰ مقاله یافتیم که مبتنی بر همین روایت امام رضا است و سه مقاله چینی و دو مقاله ژاپنی نیز در این خصوص پیدا کردیم. 
رئیس بخش ایران کنگره جهانی حضرت رضا(ع) با بیان اینکه در همین روایت خرما حضرت رضا علیه السلام از تاکید پیامبر تا امامان پیش از خود را نقل می‌کند و در یک خط سیر تمدنی از پیامبر تا زمان خود را بیان می‌کنند، گفت: لذا احادیث امام رضا سلسله الذهب است چون تمدن سازی می‌کند  ومانایی و ماندگاری تمدن از ویژگی های آن است.
 
مسیر حرکت امام رضا به ایران یک جاده تمدنی است
وی با اشاره به مسیر حرکت امام رضا علیه السلام در ورود به ایران نیز عنوان کرد: آقای عرفان منش با نگاه تمدنی مسیری که ایشان در ورود به ایران داشتند و در برخی نقاط مورد اختلاف بود را بررسی کرده لذا یک جاده ولایت و یک جاده تمدنی است. 
جلالیان با بیان اینکه جاده ابریشم را به عنوان تمدن باقی مانده از زمان های دور میینیم، متذکر شد: این جاده ای که حضرت رضا علیه السلام را تا مرو آوردند، نیز می‌تواند به عنوان جاده تمدنی احیا و شناخته شود.
 
وی ابراز داشت: ما امروز در کشورهای مختلف می‌بینیم نمادهایی را  برای جذب گردشگر و توریست درست می‌کنند چون کشورشان از نمادهای تاریخی و تمدنی فقیر است یا شاهدیم که سر دانشمندان ایرانی اختلاف دارند و دعوا میکنند تا آنها را از آن خود کنند چون می‌خواهند بگویند فرهنگی به طول تاریخ داریم.
 
دکتر جلالیان متذکر شد: آنها مطلب نداشته را به عنوان داشته جا می‌زنند اما ما جاده ولایت را داریم که اگر احیا شود مسیر تمدنی است که بر صحت تاریخی آن پژوهش شده  و برای این جاده کتاب نوشته اند.
 
وی عنوان کرد: بر این اساس وقتی جاده ولایت مشخص و احیا شود در این مسیر نمازخانه، استراحت گاه و اقامتگاه می‌زنند و به جهان شناسانده می‌شود.
 
رئیس بخش ایران کنگره جهانی حضرت رضا(ع) یادآور شد: ما یک قدمگاه زنده‌ نزدیک نیشابور داریم که به عنوان یک فرهنگ است و از کشورهای بسیاری برای دیدن آن می آیند؛امام رضا در مسیر هر ۴۰ کیلومتر یکبار به یک اقامتگاه می رسیدند و هر کجا حضرت رسیده و اقامت کرده یک قدمگاه است.
وی ادامه داد: این قدمگاه ها سابقه تاریخی و آب انبار دارد اما چون احیا نشده و برخی از این قدمگاه ها یک اتاق سه در سه است که اگر احیا شود جریان ساز است. 
 جلالیان با تاکید بر اهمین احیا و مشخص شدن این مسیر نیز گفت: در مسیر چاهی بوده که حضرت آب یا مشتی خاک برداشتند و آب جوشیده و ماندگار شده و هنوز آب دارد که جلوه تمدنی دارد و کتاب هم در این باره هست و جای کار هم دارد. 
وی با تاکید بر اهمیت انتقال این مفاهیم و جریان تمدنی به کودکان در اشکال مختلفی چون داستان بیان کرد: باید این ارزش‌ها در قالب یک نگاه تمدنی به عنوان یک فرهنگ منتقل و ماندگار شود تا در قالب یک نظام خود را نشان دهد .
 
لزوم ارتقای نگرش به تعالیم و اندیشه های رضوی به سطح تمدنی
به گفته دکتر جلالیان،  کنگره جهانی امام رضا نیز درصدد است در پی این کتاب‌ها و تولیداتی که پیرامون این سخنان و سیره هست، حرف جدیدی بزند و دیدگاه تازه ای مطرح کند.
وی تاکید کرد: در راستای نیل به اهداف این مهم باید نگاه مان را از سطح فردی و اجتماعی فراتر برده و به تعالیم و اندیشه های امام رضا ع نگاه تمدنی داشته باشیم .
 
دکتر جلالیان نخستین نگاه تمدنی به این تعالیم پس از چهار کنگره را 《عدالت برای همه و ظلم به هیچ کس》 عنوان کرد و در این باره گفت: این همان موضوعی است که همه ادیان را پای کار می آورد، لذا محور پنجمین کنگره قرار گرفته است.
 
وی با بیان اینکه عدالت و نفی ظلم فرامذهبی و فراملی است، تصریح کرد: امروزه صهیونیسم نشان داده که نگاهش به ظلم و عدالت هم یک نگاه انسانی نیست ولی این لکه سیاه را اگر کنار بگذاریم بقیه بشریت به عدالت معتقدند و ظلم ستیزی را نیز به خوانش خود، اعتقاد دارند.
رئیس بخش ایران کنگره جهانی حضرت رضا(ع) ادامه داد: امام رضا برای همین مفهوم نیز یک چارچوب کاملا قابل دفاع و مبتنی بر اصول دینی ارائه کرده که این خط از قرآن و پیامبر تا امام حسن عسگری وجود دارد.
 
وی با بیان اینکه عدل به معنای چارچوب دادن به تمام نظامات و قراردادن هر شئ در جای خود است و
قسمتی از عدل، حق است، گفت: حضرت،  عدل و احسان را توام مورد تاکید قرار می‌دهد ؛ یعنی کسی که می‌خواهد عدالت برقرار کند باید به گونه ای عمل کند که در این عمل، احسان و نیکی هم باشد چون اگر احسان، رافت، نیکی و محبت اتفاق افتاد آن عدل زمخت و تلخ نیز شیرین می‌شود که در این صورت
نعمت را پایدار می‌کند.
 
دکتر جلالیان با بیان اینکه تمدن یک خصوصیت دارد که آن یک نظام و ساختار منسجم، پویای مانا و ماندگار و دوام دار است، ابراز داشت: ده ها مقاله و پایان نامه نوشته شده‌ که حکومت ها و تمدن‌ها چگونه از بین می‌روند یا چگونه ماندگار می‌شوند که یکی از خصوصیات آنها عدالت است اما حضرت‌ می‌گویند عدالت باید با احسان باشد لذا چون حضرت این احسان را شعار می‌دهند،  معروف به امام رئوف و مهربان هستند.
 
وی، قید رافت در امام رضا علیه السلام را به همین دلیل عنوان کرد و گفت: مامون مدعی حاکم اسلامی بودن و مدعی برقراری عدالت است اما عدالتی که امام رضا می‌گویند توام با احسان است لذا سبب تداوم نعمت می‌شود.
 
دکتر جلالیان با اشاره به آیه ای که خطاب به پیامبر گفته شده اگر مهربان نبودی مردم از اطرافت پراکنده می‌شدند نیر تصریح کرد: از پیامبر نزدیکتر به آموزه‌های دینی چه کسی است؟ کسی که قرآن را دریافت کرده و آنچه که می‌گوید تحلیل دین است اما
این  شخصیت نمی‌تواند جریان ساز باشد و تمدن تشکیل بدهد مگر اینکه مهربانیت را داشته باشد  پس
خصوصیت یک حکومت ماندگار که تمدن ساز باشد، رافت و مهربانی است‌.
 
وی عنوان کرد: بر همین مبنا است که  هدف کنگره جهانی امام رضا که پنجمین دوره آن سال آینده در اردیبهشت ماه در دهه کرامت برگزار خواهد شد، بازخوانی این مهم است تا به آموزه های پیرامونی خود و آموزه های اهل‌بیت نگاه فردی، اجتماعی و حتی سیاسی نداشته باشیم تا به سطوح بالاتر و نگاه تمدنی برسیم.
 
وی با اشاره به نگاه امام راحل در دهه پنجاه به بازخوانی از فقه برای آباد کردن دنیا و آخرت نیز گفت: این بازخوانی بعد از ۱۴ قرن، حکومت و نظام لیبرالی را کنار زد و مدعی شد من هم میتوانم دنیا و هم آخرت شما را بسازم و تمام تقابلی که امروز وجود دارد به خاطر این خوانش است .
 
دکتر جلالیان با اشاره به تعبیر معظم رهبری مبنی بر(تمدن نوین اسلامی) نیز خاطرنشان کرد: تمدن نوین اسلامی یک منبع می‌خواهد که بتواند اصول مبانی، روش‌ها،  ضوابط و منطق تحقق اش را بگوید لذا نسخه ای که برای این معماری می‌خواهیم باید با تکیه بر  قرآن و معارف اهل‌بیت ع و بازخوانی آن باشد.
 
دکتر جلالیان با بیان اینکه علی علیه‌السلام پنج سال و امام حسن مجتبی ع نز مدت کوتاهی حکومت داشتند گفت: پس از  ۲۰۰ سال امام رضا در حاشیه حکومت مأمون قرار گرفتند و یک حرکت این حاشیه بودن را به یک اصل تبدیل کرد و ایشان محور شدند تا حدی که  حتی مأمون می‌ترسد حضرت نماز عید بخواند  .
 
وی ادامه داد: حضرت رضا ساختاری را بدون هیچ سرو صدا راه انداخت که تمام ساختارهای قبلی کنار زده می‌شود؛ این یک خوانش جدید است که ما نیز نیازمند آن هستیم تا به ما نقشه راه بدهد که تمدن نوین اسلامی را رقم بزند و این هدف کنگره است.
 
وی خاطرنشان کرد:وقتی  همه آموزه‌هایی که شیخ صدوق در عیون اخبارالرضا و مرحوم عطاردی هادر مُسند امام رضا جمع کردند و حتی روایاتی که از لحاظ فقهی تفسیری بوده و کتاب‌های تولید شده در این زمینه بازخوانی شود  همین منایع دوباره می‌توانند دستمایه کتاب‌ها مقالات و مجموعه‌های جدیدب باشد.
 
رئیس بخش ایران کنگره جهانی حضرت رضا(ع) با اشاره به چاپ کتابی پیرامون خادم طراز نیز گفت: این کتاب درباره کسانی است که می‌خواهند به حضرت خدمت بکنند یعنی بازخوانی خدمت در این آستان چه الزاماتی دارد؛ لذا باید به حدی بالا بیاییم تا زائر خادم را که می‌بیند از او بوی امام را استشمام کندچون امام رضا محور است محور بودن احساس دارد .
 
وی ادامه داد: باید شهد زیارت را درک کنیم که این موضوع کتاب دیگری است چون زیارت باید در وجود ما اثر بگذارد و قبل و بعد از تشرف مان متفاوت باشد.
 
دکتر جلالیان با اشاره به محبوبیت شهید سلیمانی نیز علت این محبوبیت  را دوری از خود بینی و رافت و نگرش تمدنی و جهانی او عنوان کرد.
 
وی در بخش دیگری از سخنانش به کتاب تاریخ نقارخانه رضوی که بنیاد چاپ کرده که گویای تمدن است، اشاره کرد و افزود: میثم جلالی نیز کتابی را تحت عنوان تزئینات  معماری آستان قدس چاپ کرده که در آن ۱۳ تزئین را شمرده که سابقه تمدنی ایران را نشان می‌دهد .
 
وی با بیان اینکه بناهای معمولی با هر هنر و زیبایی پس از سالیانی ویران می‌شوند تصریح کرد: تنها در حرم ها و بقاع متبرکه هنرها باقی می ماند و ما ۱۳هنر را در حرم داریم که سابقه فرهنگی هنری و تمدنی دارند.
 
وی با اشاره به هنرهای مختلفی چون آینه کاری و گچ کاری ها و خطاطی در حرم مطهر نیز گفت: این هنرها مربوط دوره های دور است و سابقه تمدنی دارد و با این نگاه جامع یک تمدن دیده می‌شود که این تمدن دوباره باید بازخوانی شود .
 
مشهد باید مهد زیارت باشد نه گردشگری
رئیس بخش ایران کنگره جهانی حضرت رضا(ع) متذکر شد: ما اصلا قائل نیستیم که مشهد باید مهد گردشگری شود بلکه باید مهد زیارت باشد اما در این مهد زیارت نیر بسیاری از این هست های حرم دیده نشده است.
وی با اشاره به هنرها و تزئینات محسور کننده حرم، افزود: من بارها به دوستان گفته ام اگر کسی می‌خواهد یک فرهنگ و تاریخ را ببیند میتواند کتاب تزئینات معماری حرم را ورق بزند و مدتی خیره شود تا زیبایی را درک کند.
دکتر جلالیان خاطرنشان کرد: در هفته کتاب و کتابخوانی باید بتوانیم این مهم را بگوییم و بازخوانی کنیم تا داشته هایمان را قدر بدانیم. 

خبرگزاری رضوی