پایگاه بین المللی اعتاب و زیارت: محتوای زیارات مأثور یا رسیده از ائمه معصومین (ع) جدای از تأمین رابطه عاطفی و احساسی با امام، منبعی غنی از معارف ناب و کلاس درسی برای زائران است. محتوای زیارات ائمه (ع) از زاویه‌های گوناگون قابل بحث و بهره‌گیری است. «عتبه نیوز» در گفت‌وگو با حجت الاسلام شیخ حسین ادبی؛ پژوهشگر و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه و مدیر مؤسسه روش شناسی دینی، به بررسی ابعاد این ذخایر پربرکت معنوی پرداخته است.
اهمیت زیارت امام حسین (ع)
حجت الاسلام ادبی درباره اهمیت زیارت سیدالشهداء (ع) گفت: از جمله مهمترین اعمال در مناسبت‌های خاص دینی، زیارت امامان معصوم علیهم‌السلام است و در این میان، زیارت امام حسین علیه‌السلام به بهانه‌های مختلف، سفارش شده است. کمتر نمونه‌ای در دین اسلام، همچون سیدالشهدا علیه‌السلام می توان یافت که زیارتش به این مقدار مورد تأکید واقع شده باشد. اگر کسی نتواند به زیارت مرقد آن امام شهید برود، به او سفارش شده که بر بلندی و در زیر آسمان و رو به کربلا قرار بگیرد و به امام سلام بدهد. خواندن زیارت عاشورا، زیارت اربعین، زیارت ناحیه مقدسه و مواردی از این دست نیز بسیار سفارش شده است.
وی در ادامه با اشاره به هدف زیارت ائمه (ع) اظهار کرد: روشن است زیارت مرقد حضرات معصومین علیهم‌السلام، موضوعیت ندارد و هدف اصلی نیست؛ در واقع، طریقی است برای رسیدن به هدف نهایی که قرب الهی و رضایت خداوند است.
چگونگی رسیدن به قرب الهی با زیارت معصومین علیهم‌السلام
این پژوهشگر دین تأکید کرد: این مقدار آگاهی از زیارت معصومین علیهم‌السلام و به ویژه امام حسین علیه‌السلام، گرچه خوب است ولی کافی نیست و ما را به عمق معرفت دینی نمی‌رساند و فلسفه زیارت و یادکرد و تکریم امامان معصوم را برای ما روشن نمی‌سازد؛ بلکه در فرازی فراتر از این، باید به دنبال پاسخ به این پرسش باشیم که چگونه می‌توان از زیارت معصومین علیهم‌السلام به قرب و رضای الهی رسید.
وی در جواب به سوال طرح شده گفت: پاسخ به چگونگی، ارائه راهکار ارتقای درجه‌ی دینداری است. با دقت در مفاهیم مندرج در زیارت‌نامه‌ها، به سیری معرفتی‌ای می‌رسیم که از احساس و پیوند عاطفی با امام آغاز شده و به تبیین دلایل مبارزه او با طاغوت‌های زمان می‌رسد و در نهایت، وظایف هر انسان جویای کمالی را در زندگی دنیایی خود، روشن و آشکار می‌کند. زیارت، نه تنها یادآوری و به‌روزرسانی رابطه و پیوند عاطفی و محبت نسبت به اهل بیت علیهم‌السلام است، بلکه به ما یادآور می‌شود که این اسوه‌های الهی، به چه دلیل مورد دشمنی طاغوت‌ها قرار گرفتند و ویژگی طاغوت‌هایی که با پاکان هر عصر و روزگار دشمنی می‌کنند، چیست. آشنایی با این ویژگی‌ها در کنار محبت روزافزون نسبت به اهل بیت علیهم‌السلام، در انسانِ رو به کمال، خصلت تولی و تبری را تقویت می‌کند و او را برای کنش و واکنش اجتماعی نسبت به فضائل و رذائل اخلاقی آماده می‌سازد.
آشنایی با معروف‌ها و منکرها در زیارات
این مدرس حوزه علمیه اظهار کرد: در مرحله بعد، در زیارات با عناوین معروف‌ها و منکراتی آشنا می‌شویم که شاخص‌ها و معیارهای سلوک رفتاری مؤمنانه است. مؤمن در مسیر حق و حقیقت، برای سلوک رفتاری خود نیاز به راهبردها و قواعد کلی دارد. قواعدی که خوب و بد را به او بشناساند و او را آماده سازد. سپس برای پیاده‌سازی این قواعد و در مرحله چگونگی، نیازمند اسوه‌هایی است که در گفتار و کردار، از آنها بیاموزد که چگونه در جامعه رفتار کند، سخن بگوید، واکنش نشان بدهد و موضع بگیرد. در هنگام خواندن زیارت عاشورا ابتدا به بیان احساسات نسبت به امام می‌پردازیم؛ «یا اَباعَبْدِاللَّهِ لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِیَّةُ وَ جَلَّتْ وَعَظُمَتِ الْمُصیبَةُ بِکَ عَلَیْنا وَعَلی جَمیعِ اَهْل ِالاِسْلامِ». سپس در مرحله بعد، تکلیف خود را روشن می کنیم و با صدای بلند بیان می کنیم که ما اهل جبهه حقیم و از هرگونه باطل و اهل باطل و پیروان آنها بیزاریم: «إِنّی سِلمٌ لِمَن سالَمَکُم وَ حَربٌ لِمَن حارَبَکُم وَ وَلیٌّ لِمَن والاکُم وَ عَدُوٌّ لِمَن عاداکُم».
تولی و تبری، دعوت به امر به معروف و نهی از منکر
حجت الاسلام ادبی گفت: بیان تولی و تبری، زمینه ساز این نکته است که ما عامل و آمر به آن چیزی هستیم که شما به آن عمل کرده و امر فرموده اید. بدیهی است که اسوه های دین یعنی امام حسین و اهل بیت علیهم السلام، بنا به دستورات دین، عامل و آمر به معروف و کارهای خوب و خیر هستند. همچنین مخالفان آن حضرات، مخالف با هرگونه خوبی و عاملان به هر جرم و جنایت و فسادند. بنابراین ما که معترف به خوبی آن سروران و گرامیان هستیم نیز، اهل معروف و بیزار از منکر هستیم. هرگونه ظلم را برنمی‌تابیم و با آن مبارزه می‌کنیم و از هرگونه خیر و صلاح استقبال و حمایت می‌کنیم.
غصب ولایت، بالاترین منکر
مدیر مؤسسه روش شناسی دینی، سرآمد تمام منکراتی که در این زیارت به آن اشاره رفته را غصب حق ولایتی دانست که از سوی خدا به ائمه معصومین علیهم السلام واگذار شده است و دشمنان خدا و دین خدا آن را با ظلم و ستم از ائمه معصومین علیهم السلام غصب کردند. ولایت به عنوان مهم ترین رکن دین اسلام، چنان با اهمیت است که انکار آن با هیچ منکری قابل قیاس نیست. بنابراین منکران ولایت، در واقع منکر تمام خوبی‌ها و معروف‌هایی است که انسان می تواند در مسیر تعالی به آن تمسک کند. از این رو، کسانی که با شهادت ولی خدا و اصحاب و یاران او، به شادی پرداختند، به طور ویژه مورد لعن و نفرین مؤمنان و خدا و رسولش قرار گرفته‌اند. این لعن و نفرین برای مدتی کوتاه نیست و درخواست زیارت کننده، نفرین و لعن ابدی ظالمان به حق ولی خداست؛ چرا که اهمیت ولایت با هیچ معروفی در دین قابل مقایسه نیست.
ایشان در جمع‌بندی سخنان خویش اظهار کرد: این‌چنین است که زیارت ائمه معصومین علیهم السلام، از رابطه عاطفی تا امر به معروف و نهی از منکر را پوشش می دهد و اگر شور و احساس و عاطفه، منجر به بروز کنش و واکنش اجتماعی مناسب یا همان امر به معروف و نهی از منکر نشود، چندان دارای ارزش نخواهد بود.
نظر شما