پایگاه بین المللی اعتاب. به مناسبت سفر تولیت معزز آستان قدس رضوی به عراق که به دعوت رسمی تولیت عتبه عباسی  انجام شد با حجت الاسلام سید رضا شیرازی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه مشهد و استادیار پژوهشکده علوم اسلامی آستان قدس رضوی گفتگو کردیم. حجت الاسلام شیرازی تجارب فراوانی در ارتباط با اعتاب و شخصیت ها و ظرفیت های علمی و فرهنگی عراق دارد و هم اکنون پروژه زیارت در بنیاد پژوهشهای اسلامی را دنبال می کند.

حجت الاسلام سید رضا شیرازی در رابطه با سفر تولیت معزز آستان قدس رضوی به عراق گفت: این گونه سفرها می‌تواند منشأ برکات زیادی شود و آثار متعددی در پی داشته باشد.
وی افزود: در این سفرها، سازمانهای مشابه با اطلاع از وضعیت همدیگر می‌توانند از نقاط قوت و ضعف نسبی خود مطلع شوند و با همفکری و انتقال تجارب به همدیگر ضعف های خود را جبران کرده و باعث هم‌افزایی فعالیت های خود شوند.

استادیار پژوهشکده علوم اسلامی با بیان اینکه رقابت سالم به پیشرفت در مسیر خدمت رسانی شتاب می دهد، تصریح کرد: پرواضح است که اعتاب مقدس از این امر مستنثا نیستند، پس اصل این گونه سفرها در سطح مدیران ارشد بهترین فرصت برای رشد و نمو فعالیتهای اعتاب مقدس است اگر چه لازمه‌ی همکاری سازمان ها، ارتباط در سطح عالی ترین مدیران در ابتدای امر است اما در صورتی که این ارتباطات در همین و در حد رفت‌وآمد تشریفاتی و در مناسبات مذهبی و زیارتی باقی بماند و ارتباطات به سطوح پایین‌تر مدیریتی و بدنه‌ی سازمانها منتقل نگردد، گفتگوهای ردوبدل شده و تفاهمات منعقده عملیاتی نمی‌گردد.

حجت الاسلام شیرازی بیان داشت: با سرایت ارتباطات به بدنه سازمانی ارتباطات دوسویه و موثر می‌گردد و روابط مستمر و مستحکم می‌شود لذا چالش مهمتر این است که در این سفرها گاهی مدیران ارشد با مواردی روبرو می‌شوند و مورد پسند آنها واقع می‌شود و بدون بررسی جوانب آنها و قابلیت پیاده‌سازی آن در سازمان خود، در صدد اجرای آن برآمده و پس از مدتی اشکالات متعددی برای آن پدیدار می‌شود که موجب هزینه‌سازی‌ها و پیامدهای منفی بعدی می‌گردد. شاید بحث ‌مدینة الزائرین در کربلا و به تبع آن زائرسراهای رضوی در مشهد نمونه‌ای از این مورد قلمداد شود و یا بهره‌گیری از بودجه های دولتی و تخصیص اعتبارات دولتی به اعتاب مقدسه را میتوان به عنوان احتمالی دیگر برای این مساله مثال زد.

مدیر کلان پروژه زیارت مشهد ابراز داشت: از جنبه‌ی دیگر، اگر به جای تقویت و هم‌افزایی و بهره‌بری از تجارب دیگر سازمانها و نقاط قوت نسبی آنها، برعکس عمل شود، فرصت به این مهمی به عنوان چالشی عظیم رخ‌نمایی می‌کند.
وی اضافه کرد: به عنوان مثال، نسبت به طرح طاش(ساماندهی بافت پیرامون حرم مطهر رضوی) در مشهد ایرادات زیادی مطرح شد، بنابراین نباید چیزی شبیه چنین طرح هایی در نجف اشرف یا کربلای معلا پیاده شود و لازم است با انتقال ایرادات این گونه رویکردها، که شاید در ابتدای اجرا به وضوح کنونی نبوده، از آنها جلوگیری نمود زیرا اقداماتی برای نوسازی بافت پیرامون حرم ها در کربلاء و نجف آغاز شده است.

مدیر گروه فقه پژوهشکده علوم اسلامی رضوی متذکر شد: می شود همانند امور دیگر، مثل رویدادهای مناسبتی که مدتها قبل با درگیر کردن بدنه‌ی آستان و نظرخواهی و مشورت با کارشناسان رده های مختلف و جمع‌آوری ایده‌ها، بهره‌وری و بازدهی سفر متولیان و مدیران اعتاب را بالا برد.
حجت الاسلام شیرازی با بیان اینکه هر کدام از اعتاب مقدسه ایران و عراق دارای مزایای نسبی خود هستند در عین حال از جهات متعدد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی تفاوت های عمده‌ای دارند تأکید کرد: نمی‌توان و نباید از مزایا و اختصاصات هر کدام از اعتاب چشم‌پوشی کرد یا از آنها غافل بود.

وی با بیان اینکه در حال حاضر عراق ارتباطات زیادی با جهان و کشورهای مختلف دارد و به این جهت اعتاب مقدسه آن از ظرفیت همه فرهیختگان و نخبگان کشورهای مختلف اروپایی و آمریکایی بهره‌ می‌برند و خود را محدود به استفاده از تجارب ایران و حوزه خلیج فارس نکرده‌اند، گفت: این مطلب مزیت نسبی است که اعتاب مقدس عراق دارند و حکومت عراق درصدد است رویدادهای مذهبی و مناسبی در کشورش را ملی جلوه ندهد، بلکه جهانی کند و برای ارتقای جایگاه خود از آنها استفاده نماید این در حالی است که به نظر می رسد آستان قدس رضوی بخاطر تحریم‌های ظالمانه آمریکا چنین ظرفیتی ندارد.

سیدرضا شیرازی تصریح کرد: مزیت نسبی دیگر عتبات مقدسه عراق مردم‌نهاد بودن مدیریت در رویدادهای مناسبتی است و دولت و اعتاب نقش تسهیل‌گر و مراقبتهای امنیتی را ایفا می‌کنند. با توجه به سکولار بودن حکومت عراق مدیریت اعتاب مقدسه عراق به نهاد حوزه تعلق دارد؛ این در حالی است که در اعتاب مقدس ایران مدیریت سازمان‌محور می‌باشد .

پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی در بخش دیگری از سخنانش، نداشتن تجربه کافی در مدیریت را یک ضعف نسبی عتبات عراق دانست و اظهار داشت: طی سالیان متمادی رژیم بعث مخالف شیعه و مراسمات مذهبی شیعی بود و با آن مبارزه کرد و تضعیف نمود.
وی جنگ های مختلف رژیم بعث عراق با ایران و کویت و آمریکا، عقب ماندن این کشور از مباحث علمی بخاطر تحریم‌های بین المللی رژیم بعث، مشکلات زیرساختی و .. را نقطه ضعف این کشور برشمرد و تصریح کرد: این در حالیست که ایران از این مرحله گذر کرده و در مرحله تولید علم و پژوهش‌های هدفمند است که از این منظر با مزیت نسبی مواجه هستیم.

مدیر کلان پروژه زیارت در بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی خاطرنشان کرد: مقایسه اعتاب مقدسه عراق با آستان مقدس رضوی از یک نگاه می تواند مقایسه درستی نباشد؛ در عراق پنج عتبه مستقل از هم داریم. عتبه نجفیه، حسینیه و کاظمیه و سامرائیه به اضافه عتبه عباسیه از هم مستقل هستند و قانون هر عتبه نیز با مدیریت آن است که همه با هم رقابت دارند. علاوه بر این که فاصله جغرافیایی اعتاب از هم نسبتا کم است اما در ایران یک آستان قدس رضوی را داریم که مسافت آن برای بسیاری از ایرانیان زیاد است؛ درست است حرم حضرت معصومه سلام الله هست اما جایگاه‌ها متفاوت است ضمن آنکه بافت جمعیتی عراق از نظام عشیره‌ای پیروی می‌کند اما در ایران زندگی شهری وجه غالب است و این موارد بر کارکرد و کارآمدی اعتاب در عملکردها تأثیر می گذارد.